Μάρκος Σκούλιος: Προφορικές μουσικές παραδόσεις του ελλαδικού χώρου: ζητήματα θεωρητικής ανάλυσης



Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Πολυφωνία (Τεύχος 8, Άνοιξη 2006) και βρίσκεται στον παρακάτω σύνδεσμο (προσβάσιμο την 26/3/2014):


Περίληψη
Το άρθρο πραγματεύεται το πρόβλημα της θεωρητικής ανάλυσης των προφορικών μουσικών ιδιωμάτων που συνυπάρχουν σήμερα μέσα στα γεωγραφικά όρια του νεοελληνικού κράτους και της προοπτικής δημιουργίας ενός σύγχρονου μοντέλου εξήγησής τους. Μετά από μία σύντομη ιστορική ανασκόπηση της «τεχνολογίας» της μουσικής στον Ελλαδικό χώρο, επισημαίνεται η μεγάλη διαστηματική, τροπική, μετρική και μορφολογική ποικιλότητα που παρουσιάζουν τα ιδιώματα αυτά, στην οποία και αποδίδεται η δυσκολία δημιουργίας ενός θεωρητικού μοντέλου ανάλυσης που να εξηγεί ικανοποιητικά τις ιδιαιτερότητες του κάθε ιδιώματος. Ακολουθεί μια αξιολόγηση της καταλληλότητας των εν χρήσει θεωρητικών συστημάτων, αυτών δηλαδή της Βυζαντινής εκκλησιαστικής, της λόγιας δυτικής και της λόγιας ανατολικής, ως μοντέλων ανάλυσης και καταγραφής του εν λόγω μουσικού υλικού. Αρχικά εξετάζεται η καταλληλότητα των αναλυτικών μεθόδων και εργαλείων του κάθε συστήματος στο πρωτογενές επίπεδο της θεώρησης των εν χρήσει διαστημάτων και στο δευτερογενές επίπεδο της περιγραφής των περίπλοκων μελωδικών κανόνων και ιδιαίτερων χαρακτηριστικών και της κατηγοριοποίησης των μελωδικών τύπων σε τρόπους. Η αξιολόγηση των παραπάνω μοντέλων ολοκληρώνεται με την εξέταση της αποτελεσματικότητας και λειτουργικότητας του καθενός σε θέματα ρυθμολογικής, μετρικής και μορφολογικής ανάλυσης καθώς και στο θέμα της ακριβούς αποτύπωσης του μουσικού υλικού μέσω ενός συστήματος καταγραφής. 


Βιογραφικό
 
Γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη. Το 1990 αποφοίτησε από την σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών του Πολυτεχνείου Πατρών και πήρε υποτροφία μεταπτυχιακών σπουδών από το Πανεπιστήμιο Brown στα εφαρμοσμένα μαθηματικά και την χαοτική δυναμική. Δεν ολοκλήρωσε την διδακτορική του διατριβή, προκειμένου να αφοσιωθεί στην μελέτη της ανατολικής μουσικής. Έκτοτε, με δασκάλους τους Παναγιώτη Νεοχωρίτη (θεωρία και πράξη της Βυζαντινής μουσικής), Cinuçen Tanrıkorur (ούτι και Οθωμανική κλασική μουσική), Ömer Erdoğdular, Ümıt Gürelman και Murat Tokaç (νέι και μουσική των ταγμάτων σουφισμού), Caner Şahin (σάζι και λαϊκές παραδόσεις Τούρκων, Κούρδων και Αζέρων), Mohammad Rahim Khoshnawwaz (Rabab και μουσική του Αφγανιστάν), Bachalal Mishra και Santosh Mishra (sarangi και Ινδουστανική κλασική μουσική) και τον Λευτέρη Μητρόπουλο (ρυθμολογία και τροπική ανάλυση της Ινδουστανικής κλασικής μουσικής), μελετά τη συνάφεια των μουσικών παραδόσεων της περιοχής που εκτείνεται από την Ελλάδα μέχρι και την Β. Ινδία. Από το 1994 συνεργάζεται ως μουσικός με σχήματα όπως τα: «Εργαστήρι Ανατολικής Μουσικής», «Εν Χορδαίς», «Αττάρης», «En la mar ay una torre», «Ρωμανός ο Μελωδός», «Καφέ Αμάν», και συμμετέχει σε πολλές συναυλίες και εκδηλώσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Παράλληλα, διδάσκει ούτι, νέι και Θεωρία της Παραδοσιακής Μουσικής στο Μουσικό Σχολείο Θεσσαλονίκης, καθώς και σε διάφορες σχολές και ωδεία. Τις σπουδές του στη Βυζαντινή μουσική ολοκλήρωσε με πτυχίο το 2000 και δίπλωμα το 2002. Το ακαδημαϊκό έτος 2002-3 πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές (Master) στην εθνομουσικολογία στο SOAS (School of Oriental and African Studies) του University of London. Κατά την περίοδο 2002-5 ανέλαβε συντονιστής της διεθνούς ομάδας εργασίας για την θεωρία της μουσικής της Μεσογείου, στα πλαίσια του έργου «MediMuses» που υλοποιήθηκε από τον οργανισμό «Εν Χορδαίς». Από το φθινόπωρο του 2003 διδάσκει στο Τμήμα Λαϊκής και Παραδοσιακής Μουσικής του Τ.Ε.Ι. Ηπείρου.